Mauzoleum Żołnierzy Września

Mauzoleum Żołnierzy Września w Uniszkach Zawadzkich to wyjątkowe miejsce pamięci, które upamiętnia heroiczną obronę Mławy we wrześniu 1939 roku. Obiekt znajduje się na historycznych polach bitewnych, gdzie polscy żołnierze stawili zacięty opór niemieckim najeźdźcom. Jest to nie tylko pomnik historii, ale także świadectwo męstwa i poświęcenia obrońców ojczyzny.

Historia powstania mauzoleum

Mauzoleum zostało utworzone w oryginalnym schronie bojowym, w którym walczyli żołnierze czwartej kompanii II batalionu 80 Pułku Piechoty. Projektantami obiektu byli warszawscy architekci Barbara i Andrzej Wochnowie. Uroczyste otwarcie mauzoleum miało miejsce podczas trzeciego zjazdu weteranów bitwy pod Mławą 12-13 września 1964 roku.

Architektura i ekspozycja

Obiekt został zaadaptowany z żelbetowego schronu bojowego, charakterystycznego dla tzw. „polskiej linii Maginota”. Szczególnym elementem architektonicznym jest brak tylnej ściany schronu, co nadaje miejscu symboliczny wymiar. Obok bunkra znajduje się działko przeciwlotnicze, które dopełnia militarny charakter miejsca.

Elementy ekspozycji

Wewnątrz mauzoleum znajduje się duża mapa przedstawiająca przebieg bitwy pod Mławą. Na ścianach umieszczono tablice z nazwiskami poległych żołnierzy oraz pamiątkową inskrypcję: „Godni są, by wspominali i czcili ich wszyscy, bo za prawa i zwyczaje ojczyste walczyli mężnie i wytrwale”.

Kompleks pamięci

Około 70 metrów przed mauzoleum wznosi się monumentalny pomnik Piechura, odsłonięty w 1985 roku. Dzieło profesora Kazimierza Zielińskiego przedstawia żołnierza z bagnetem w dłoni, podrywającego się do ataku. Całość tworzy spójny kompleks upamiętniający bohaterską obronę Mławy.

Informacje praktyczne: – Dojazd: Z centrum Mławy można dotrzeć autobusem MKM (przystanek przy Starym Rynku) – Zwiedzanie: Obiekt dostępny przez cały rok – Wstęp: Bezpłatny – Parking: Dostępny przy obiekcie – Czas zwiedzania: około 45-60 minut

Wydarzenia i uroczystości

Mauzoleum jest miejscem corocznych uroczystości patriotycznych, szczególnie 1 września, w rocznicę wybuchu II wojny światowej. Podczas obchodów zapalanych jest 864 zniczy, symbolizujących liczbę poległych polskich żołnierzy w bitwie pod Mławą. Miejsce to stanowi również ważny punkt na trasie Mławskiego Szlaku Turystycznego.

Podsumowanie

Mauzoleum Żołnierzy Września w Uniszkach Zawadzkich to nie tylko pomnik historii, ale przede wszystkim żywe miejsce pamięci narodowej. Połączenie autentycznego schronu bojowego z ekspozycją muzealną tworzy przestrzeń, która w przejmujący sposób opowiada o heroizmie polskich żołnierzy. To miejsce, które przypomina o wartościach patriotycznych i stanowi ważny element edukacji historycznej kolejnych pokoleń.